CLL یکی از انواع سرطان خون

سرطان خون CLL سرطانی است که در آن مغز استخوان تعداد بسیار زیادی لنفوسیت (گونه‌‌‌‌‌‌ای از گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید) می‌‌‌‌‌‌سازد.

(CLL=(chronic Lymphocytic Leukemia

نوعی از بیماری‌‌‌‌‌‌های مربوط به خون و مغز استخوان است که معمولاً به کندی رو به وخامت می‌‌‌‌‌‌گذارد.

 CLL دومین سرطان خون شایع در میان بزرگسالان است. اغلب، در دوران میانسالی یا پس از این دوران بروز می‌کند؛ این سرطان به‌ندرت در کودکان دیده می‌شود.

به‌طور طبیعی، بدن سلول‌‌‌‌‌‌های بنیادی خونی (سلول‌‌‌‌‌‌های نارس) می‌‌‌‌‌‌سازد که به مرور به سلول‌های خونی کامل تبدیل می‌‌‌‌‌‌شوند. یک سلول بنیادی خونی ممکن است به سلول بنیادی مغز استخوانی و یا سلول بنیادی لنفاوی تبدیل شود.

سلول بنیادی مغز استخوانی به یکی از سه گونه سلول‌‌‌‌‌‌های خونی کامل تبدیل می‌‌‌‌‌‌شود:

• گلبول‌‌‌‌‌‌های قرمز که وظیفه‌‌‌‌‌‌شان رساندن اکسیژن و دیگر مواد لازم به تمام بافت‌‌‌‌‌‌های بدن است.
• گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید که وظیفه‌‌‌‌‌‌شان مبارزه با عفونت و بیماری است.
• پلاکت‌‌‌‌‌‌ها که به انعقاد خون کمک کرده و از خونریزی جلوگیری می‌کنند.

سلول بنیادی لنفاوی ابتدا به لنفوبلاست و سپس به یکی از سه گونه لنفوسیت‌‌‌‌‌‌ها (گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید) تبدیل می‌‌‌‌‌‌شود:

• لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های B که برای مبارزه با عفونت پادتن تولید می‌‌‌‌‌‌کنند.
• لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های T که به لنفوسیت‌‌‌‌‌‌هایB در تولید پادتن جهت مبارزه با عفونت کمک می‌‌‌‌‌‌کنند.
• سلول‌‌‌‌‌‌های کشنده طبیعی که به سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی و ویروس‌‌‌‌‌‌ها حمله می‌‌‌‌‌‌کنند.

در سرطان خون CLL، سلول‌‌‌‌‌‌های بنیادی بسیار زیادی به لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های غیرطبیعی تبدیل شده و به گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید سالم مبدل نمی‌‌‌‌‌‌شوند. به این لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های غیرطبیعی، سلول‌‌‌‌‌‌های خونی سرطانی (لوکمیک) نیز می‌‌‌‌‌‌گویند. این لنفوسیت‌‌‌‌‌‌ها نمی‌‌‌‌‌‌توانند به خوبی با عفونت مبارزه کنند. از طرفی، با افزایش تعداد لنفوسیت‌‌‌‌‌‌ها در خون و مغز استخوان، فضای کم‌تری برای گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید، گلبول‌‌‌‌‌‌های قرمز و پلاکت‌‌‌‌‌‌های سالم باقی می‌‌‌‌‌‌ماند. این امر می‌‌‌‌‌‌تواند منجر به عفونت و کم‌‌‌‌‌‌خونی شده و فرد به‌سادگی دچار خونریزی شود.

سن بالا می‌‌‌‌‌‌تواند روی خطر ابتلا به سرطان خون CLL مؤثر باشد.

  عوامل خطرزای مربوط به سرطان خون CLL شامل موارد زیر می‌‌‌‌‌‌شود:

(وجود عوامل خطرزا به معنای ابتلا به سرطان نیست؛ از طرفی نبود عوامل خطرزا نیز به معنای عدم ابتلا به سرطان نیست)

• قرار داشتن در دوران میانسالی یا سنین بالاتر، مرد بودن، سفیدپوست بودن.
• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان خون CLL یا سرطان دستگاه لنفاوی.
• داشتن بستگانی از نژاد یهودی روس یا یهودی اروپای شرقی.

از نشانه‌‌‌‌‌‌های احتمالی سرطان خون CLL، تورم غدد لنفاوی و خستگی است.

معمولاً سرطان خون CLL علائمی از خود بروز نمی‌‌‌‌‌‌دهد و طی معاینات معمولی به‌وجود آن پی می‌برند. گاهی علائمی بروز می‌کند که می‌‌‌‌‌‌تواند ناشی از سرطان خون CLL یا مشکلات دیگر باشد. در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر باید با یک پزشک در میان بگذارید:

• تورم بدون درد غدد لنفاوی گردن، زیربغل، شکم (Stomach) یا کشاله ران.
• احساس خستگی بسیار شدید.
• درد یا احساس پرش در زیر دنده‌‌‌‌‌‌ها.
• تب و عفونت.
• کاهش وزنی که دلیلش مشخص نباشد.

از آزمایش‌‌‌‌‌‌های مخصوص خون، مغز استخوان و غدد لنفاوی به منظور کشف (یافتن) و تشخیص سرطان خون CLL استفاده می‌‌‌‌‌‌شود.

آزمایش شمارش کامل سلول‌‌‌‌‌‌های خونی (CBC). با فرو کردن یک سرنگ داخل رگ از شخص خون می‌‌‌‌‌‌گیرند. نمونه خون به آزمایشگاه ارسال شده و تعداد گلبول‌‌‌‌‌‌های قرمز، گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید و پلاکت‌‌‌‌‌‌های آن شمارش می‌‌‌‌‌‌شود. از آزمایش CBC به منظور تشخیص و بررسی موارد بسیار زیادی استفاده می‌‌‌‌‌‌شود.

• تحلیل سیتوژنتیک (Cytogenetic Analysis): یک آزمایش آزمایشگاهی که در آن سلول‌‌‌‌‌‌های موجود در نمونه خون یا مغز استخوان را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌‌‌‌‌‌کنند تا ببینند آیا تغییرات خاصی در کروموزوم‌‌‌‌‌‌های موجود در لنفوسیت‌‌‌‌‌‌ها ایجاد شده است یا نه.
• بررسی فنوتیپ ایمنی (Immunophenotyping): آزمایشی که در آن سلول‌‌‌‌‌‌های نمونه خون یا مغز استخوان را زیر میکروسکوپ بررسی می‌‌‌‌‌‌کنند تا مشخص شود منشأ لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های بدخیم (سرطانی) لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های  B بوده یا لنفوسیت‌‌‌‌‌‌های T.
• آسپیراسیون و نمونه‌‌‌‌‌‌برداری مغز استخوان: برداشتن مغز استخوان، خون و قطعه کوچکی از استخوان، با استفاده از سرنگی در استخوان لگن یا استخوان جناغ سینه. یک آسیب‌شناس مغز استخوان، خون و استخوان را به جهت طبیعی یا غیرطبیعی بودن، زیر میکروسکوپ بررسی می‌‌‌‌‌‌کند.

برخی عوامل، بر گزینه‌‌‌‌‌‌های درمان و پیش آگاهی سرطان (احتمال بهبودی) تأثیر می‌‌‌‌‌‌گذارند.

گزینه‌‌‌‌‌‌های درمان به عوامل زیر بستگی دارند:

• مرحله سرطان.
• تعداد گلبول‌‌‌‌‌‌های قرمز، گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید و پلاکت‌‌‌‌‌‌ها.
• وجود علائمی مانند تب، لرز یا کاهش وزن.
• بزرگ‌تر شدن کبد، طحال یا غدد لنفاوی از حد طبیعی.
• پاسخ بیمار به درمان اولیه.
• عود (بازگشت) سرطان خون CLL.

پیش‌آگاهی سرطان (احتمال بهبودی) به عوامل زیر بستگی دارد:

• اینکه آیا DNA تغییر کرده است و در صورتی‌‌‌‌‌‌که جواب مثبت است، تغییر به چه نحو است؟
• اینکه لنفوسیت‌‌‌‌‌‌ها در سراسر مغز استخوان گسترش یافته‌‌‌‌‌‌اند یا نه.
• مرحله سرطان.
• بهبود یافتن یا عود سرطان خون CLL بر اثر درمان.
• اینکه آیا سرطان خون CLL به لنفوم یا لوسمی پرولنفوسیتیک (Prolymphocytic Leukemia) تبدیل شده است یا نه.
• سلامت عمومی بیمار.

پس از تشخیص سرطان خون CLL، آزمایش‌‌‌‌‌‌هایی برای پی بردن به میزان گسترش سرطان در خون و مغز استخوان انجام می‌‌‌‌‌‌شود.

مرحله‌بندی سرطان (Staging)، فرایندی است که از آن جهت پی بردن به میزان گسترش سرطان در بدن استفاده می‌‌‌‌‌‌شود. به منظور تهیه بهترین برنامه درمان، دانستن مرحله سرطان از اهمیت زیادی برخوردار است. می‌‌‌‌‌‌توان از آزمایش‌‌‌‌‌‌های زیر برای مرحله‌بندی سرطان استفاده کرد:

• آسپیراسیون و نمونه‌برداری مغز استخوان.عکس‌‌‌‌‌‌برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس.ام.آر.آی (M.R.I) (عکس‌‌‌‌‌‌برداری با استفاده از طنین مغناطیسی).سی.تی.اسکن (سی.اِی.تی.اسکن.بررسی ساختار شیمیایی خون.آزمایش آنتی گلبولین (Antiglobulin test):

سرطان به سه شکل در بدن گسترش می‌‌‌‌‌‌یابد.

• در صورتی‌‌‌‌‌‌که سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی به خارج از خون سرایت کند، یک تومور توپر را تشکیل می‌دهد. این فرایند متاستاز نام دارد. سه شکل گسترش سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی در بدن عبارتند از:
• از طریق خون. سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی از طریق خون به بافت‌‌‌‌‌‌های سخت بدن، مانند مغز یا قلب حمله کرده و غده‌ای توپر را شکل می‌‌‌‌‌‌دهند.
• از طریق دستگاه لنفاوی. سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی به دستگاه لنفاوی حمله می‌‌‌‌‌‌کنند، در عروق لنفاوی نفوذ کرده و در دیگر قسمت‌‌‌‌‌‌های بدن تومور توپر تشکیل می‌‌‌‌‌‌دهند.
• از طریق بافتی سخت. سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی که غده‌ای توپر ایجاد کرده‌اند به بافت‌‌‌‌‌‌های مجاور سرایت می‌‌‌‌‌‌کنند.

مراحل سرطان خون:

در سرطان خون CLL مرحله صفر، تعداد بسیار زیادی لنفوسیت در خون وجود دارد، اما اثری از دیگر نشانه‌‌‌‌‌‌های سرطان خون دیده نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

مرحله یک (I)

در سرطان خون CLL مرحله (I) یک، تعداد بسیار زیادی لنفوسیت در خون وجود دارد و غدد لنفاوی بزرگ‌تر از حد طبیعی هستند.

مرحله دو (II)

در سرطان خون CLL مرحله II، تعداد بسیار زیادی لنفوسیت در خون وجود دارد، کبد یا طحال بزرگ‌تر از اندازه طبیعیشان هستند، و غدد لنفاوی نیز ممکن است بزرگ‌تر از اندازه طبیعی‌‌‌‌‌‌ شده باشند.

مرحله سه (III)

در سرطان خون CLL مرحله III، تعداد بسیار زیادی لنفوسیت و تعداد بسیار کمی گلبول‌‌‌‌‌‌ قرمز در خون وجود دارد. ممکن است غدد لنفاوی، کبد یا طحال بزرگتر از اندازه طبیعی شده باشند.

مرحله چهار (IV)

در سرطان خون CLL مرحله IV، تعداد بسیار زیادی لنفوسیت و تعداد بسیار کمی پلاکت در خون وجود دارد. ممکن است غدد لنفاوی، کبد یا طحال بزرگتر از اندازه طبیعی شده باشند و تعداد گلبول‌های قرمز خون نیز بسیار اندک باشد.

سرطان خون CLL مقاوم به درمان (refractory)

سرطان خون CLL مقاوم به درمان، سرطانی است که با انجام درمان بهبود پیدا نمی‌‌‌‌‌‌کند.

پنج نوع درمان استاندارد مورد استفاده عبارتند از:

انتظار توأم با مراقبت

انتظار توأم با مراقبت به معنای تحت نظر داشتن دقیق شرایط بیمار است، و تا زمانی‌‌‌‌‌‌که علائم وی تغییر نکند از هیچ‌‌‌‌‌‌گونه درمانی استفاده نمی‌‌‌‌‌‌شود. به این روش معاینه وبررسی نیز می‌‌‌‌‌‌گویند. در حین انجام این روش، مشکلات ناشی از بیماری از قبیل عفونت را درمان می‌‌‌‌‌‌کنند.

پرتودرمانی

پرتودرمانی یک روش درمانی برای سرطان است که در آن از اشعه ایکس با انرژی بالا یا دیگر انواع تابش اشعه جهت از بین بردن یا متوقف کردن رشد سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌شود.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی یکی از روش‌‌‌‌‌‌های درمان سرطان است که در آن از داروها برای متوقف کردن گسترش سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی، یا از بین بردن آنها و یا جلوگیری از تقسیم شدنشان استفاده می-شود.

جراحی

طحال برداری (Splenectomy)، نوعی از جراحی است که در آن طحال را بر می‌‌‌‌‌‌دارند.

درمان با استفاده از پادتن تک دودمانی

درمان با استفاده از پادتن تک دودمانی یک روش درمانی سرطان است که در آن از پادتن‌‌‌‌‌‌هایی که در آزمایشگاه از روی نوع خاصی از سلول‌‌‌‌‌‌های سیستم ایمنی ساخته می‌‌‌‌‌‌شود، استفاده می‌‌‌‌‌‌شود. این پادتن‌ها می‌‌‌‌‌‌توانند بر روی مواد درون سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی یا موادی عادی که ممکن است به رشد سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی کمک کنند، تأثیر بگذارند، به این نحو که پادتن‌‌‌‌‌‌ها به آن مواد می‌‌‌‌‌‌چسبند و سلول-های سرطانی را از بین می‌‌‌‌‌‌برند، جلوی رشدشان را می‌‌‌‌‌‌گیرند یا مانع از سرایتشان می‌‌‌‌‌‌شوند. پادتن‌های تک دودمانی را به بیمار تزریق می‌‌‌‌‌‌کنند.